De wereld rondreizen om deze te redden

Het klinkt vreemd. De wereld rondreizen om deze te redden, in een tijd waarin reizen – en dan vooral vliegen – onder een vergrootglas ligt. Maar toch werd het mij in Kirgizië echt duidelijk. Het kan wel. De wereld ontdekken tijdens vrijwilligersreizen: hoe je als vrijwilliger echt kan bijdragen aan natuurbescherming.

Duurzaam toerisme en ecotoerisme

De wereld rondreizen om deze te redden. Ook hierom ging ik afgelopen zomer naar Kirgizië met Biosphere Expeditions, een non-profitorganisatie die zich inzet voor het behoud van natuur en biodiversiteit. Dit doen ze door vrijwilligers in te zetten voor veldwerk en simpel onderzoek. Twee weken lang maakte ik lange wandelingen door het Tien Shan gebergte, ondertussen op zoek naar pootafdrukken en uitwerpselen van het sneeuwluipaard en zijn prooidieren. In het klein kon ik zo een bijdrage leveren aan een groter onderzoek. Hierdoor bleef bij mij vooral het gevoel hangen dat ik niet alleen voor mijn eigen plezier naar Kirgizië was gegaan, maar dat ik tijdens mijn reis écht iets heb bijgedragen.

Die drang om iets goed te willen doen tijdens je reizen is niet uniek. Het woord vliegschaamte kom je steeds vaker tegen. De markt voor duurzaam reizen, ecotoerisme en vrijwilligerswerk op het gebied van natuurbehoud groeit volop. In plaats van aan het strand te liggen of drukke steden te bezoeken, of natuurparken te verkennen in een volgepropte safaritruck, zijn steeds meer mensen op zoek naar een reis waarin ze naar unieke gebieden kunnen reizen en tegelijkertijd bij kunnen dragen aan het natuurbehoud of op deze bestemmingen op de een andere manier daadwerkelijk iets achter te laten.

Close up: citizen science travel

Kijk bijvoorbeeld naar de reis die ik maakte. Deze viel onder citizen science travel. Kort gezegd zijn dit reizen waarbij je als reiziger onderzoeksinitiatieven over de hele wereld kan bezoeken en mee kan helpen aan wetenschappelijk onderzoek. Vaak is dit door kleine, behapbare taken. Observatie en gegevensverzameling, bijvoorbeeld. Met je kompas, schrijfblok en camera op pad om data te verzamelen en te kijken welke dieren je in afgebakende gebieden tegenkomt.

Bij Biosphere werken ze met veldexpedities. Onder leiding van een wetenschapper reis je af naar het onderzoeksgebied. Hier zet je je kamp op en krijg je de kans om veldwerk te verrichten samen met experts. Het idee van Biosphere is simpel: grote onderzoeken terugbrengen naar kleine taken die -als ze maar zorgvuldig worden uitgevoerd – écht bij kunnen dragen aan het grotere plaatje. Want dat is ook een belangrijk punt: we willen tegenwoordig zeker zijn dat we echt iets goeds doen en niet alleen gebruikt worden voor het geld. Denk aan het weeshuistoerisme, of sommige wildilifeprojecten, waar mensen met de beste bedoelingen aan meehelpen maar die meer kwaad dan goed doen.

Huiswerk

Ook daarom is het goed om vooraf je huiswerk te doen en uit te zoeken met welke organisatie je op pad gaat en waar jouw bijdrage terechtkomt. Bij Biosphere zit dit goed. Zij kiezen kleine projecten uit, die hard staan te springen om het geld, maar zeker ook de werkuren die een samenwerking met Biosphere oplevert.

Een van de grote voordelen van Biosphere Expeditions is dat je samen met een lokale wetenschapper een flink aantal ‘person hours’ maakt die bijdragen aan een onderzoek, dat anders met een kleiner team maanden of jaren zou duren of zelfs bij gebrek aan middelen nooit uitgevoerd zou worden. Gewoonweg omdat veel van deze projecten de financiële middelen niet hebben. Onderzoek vraagt vooral om uren en uren data verzamelen en daarin ben jij als vrijwilliger enorm belangrijk. Jij verzamelt data, de wetenschapper analyseert en publiceert deze. Kortom: jouw bijdrage is echt belangrijk.

Hiernaast leveren de projecten van Biosphere Expeditions ook geld op voor de wetenschappelijke projecten. Een deel van de reissom die je betaalt, wordt gebruikt om het project te financieren. Denk aan voertuigen, apparatuur, logistiek en alle dingen die nodig zijn voor een succesvolle studie. In Kirgizië worden de bijdragen bijvoorbeeld gebruikt om camera trap te kopen, om lokale mensen op te leiden om het hele jaar door deze camera’s te plaatsen en op te halen. Wat er met je geld en je ingezette uren wordt gedaan kan je lezen in de expeditierapporten die na elke expeditie gepubliceerd worden. Inmiddels is dit een flinke lijst geworden, waaraan je kan zien dat al deze kleine bijdragen samen de wetenschap heel wat hebben opgeleverd.

Moet je hiervoor reizen?

Moet je hiervoor nu echt naar de andere kant van de wereld afreizen om een steentje bij te dragen? Kan je niet gewoon vanuit Nederland iets betekenen? Geld overmaken en een onderzoek steunen zonder de verre reis te maken?

Natuurlijk kan dat. En daar zullen deze organisaties zeker blij mee zijn. Maar levert een reis als deze niet veel meer op? Uiteraard persoonlijk. Het zijn geweldig indrukwekkende reizen. Je reist naar afgelegen gebieden, waar je zonder de expeditie niet zou komen. Hier zie je ook met eigen ogen waarom het onderzoek zo belangrijk is. Een reis als deze geeft je inzicht in de wereld en vooral hoe en waarom we deze moeten beschermen. Het maakt jou bewuster over andere mensen en culturen.

En ook de lokale mensen krijgen door deze projecten meer oog voor het fragiele van de natuur waar ze wonen, begrijpen waarom we bepaalde dieren willen beschermen. Bij hen is het bewustzijn ook nodig. Door de projecten komen er lokale banen. Zo ontmoetten wij in Kirgizië de lokale rangers die het hele jaar door helpen bij het veldwerk, maar ook vol trots basisscholen afreizen, om kinderen te vertellen waarom zij trots en voorzichtig moeten zijn op de natuur en het sneeuwluipaard.

Meer oog voor expedities

Nu er meer oog komt voor duurzaamheid, komen ook dit soort expedities steeds meer onder de aandacht. Niet alleen bij de hardcore natuurbeschermers. Maar ook bij mensen die zich langzaam meer met duurzaamheid en natuurbehoud bezighouden. Zij krijgen oog voor de ecologische problemen, en ontdekken dat ze zelf ook een deel van de oplossing kunnen zijn.

Deze vorm van ecotoerisme, deelnemen aan expedities, vrijwilligerswerk. Het geeft je het gevoel dat je echt iets bijdraagt aan de plaatsen die je bezoekt, in plaats van dat je alleen maar dingen tot je neemt. Aan de projecten waaraan je deelneemt kan je een nuttige bijdrage leveren, werk verzetten waar anders geen medewerkers voor zouden zijn.

Net als ik willen veel reizigers geen rondleidingen en vastgelegde tours meer, wij willen echte ervaringen. Op de plaatsen zijn waar iets gebeurt, de handen uit de mouwen steken en meehelpen. En dus gaan we een paar weken naar het rauwe Zweden op onderzoek naar bruine beren of naar grote katachtigen in Malawi. Of zitten we twee weken zonder comfort te koukleumen in een yurt in Kirgizië.

Het zijn vaak geen goedkope reizen, en hierdoor zeker niet voor iedereen bereikbaar. Maar toch denk ik dat mensen steeds meer bereid zijn om meer te betalen voor reizen als we weten dat we bijdragen aan projecten die bedreigde diersoorten of gebieden beschermen.

Bijdragen

Want eerlijk is eerlijk, het aantal wilde dieren op aarde loopt enorm snel terug. Mensen vernietigen hun leefgebieden voor landbouw, huizen, of de leefgebieden van dieren worden bedreigd door het afval wat wij er achterlaten, op land en in de oceanen. Dit leidt tot uitsterven van dieren. Meestal is dit elders in de wereld, en dus is het gemakkelijk om je hier niets van aan te trekken. Maar je kan ook op pad gaan, om lokale wetenschappers te helpen de natuur en dieren te beschermen voor toekomstige generaties.

Dus voor wie zoekt naar een reis met toegevoegde waarde, een vleug avontuur, en wie echt iets wil bijdragen aan onze planeet, dan kan zo’n expeditie misschien precies zijn wat je zoekt.

Meer weten? Lees over het project van Biosphere in Tien Shan, over mijn deelname aan de expeditie en hoe een dag op expeditie eruit ziet.