Zuurstofschuld van Toine Heijmans: adembenemend boek over de bergen

Nadat ik het boek Zuurstofschuld van Toine Heijmans van Uitgeverij Pluim opgestuurd kreeg om te lezen, kon ik het niet meer wegleggen. Stap voor stap verkent het boek de vraag hoe het is om in de bergen te zijn. Niet om in de bergen te wandelen, of bergen te beklimmen, maar om er echt te zijn. Hoe je langzaam deel uit gaat maken van de bergen. Een werkelijk adembenemend boek.

Bergbeklimmen

Zuurstofschuld gaat over Walter en Lenny, en over hoe zij hun passie voor de bergen delen. Want vanaf de dag dat Walter, aangemoedigd door Lenny, zijn eerste berg beklimt, wil hij niets anders meer. De twee klimvrienden jagen hun dromen na en beklimmen bergtoppen in de Alpen en de Himalaya. Het boek vertelt over vriendschap, over vergeten Alpinisten die soms het leven lieten in de bergen. Maar om te zeggen dat het boek alleen gaat over vriendschap en heroïsche klimtochten, doet het tekort.

Het boek springt door de tijd en deelt langzaam met de lezer wat er voorafgaat aan het moment dat Walter voor de laatste keer op de top van een berg staat, op een duizelingwekkende 8188 meter hoogte. En tot dat punt loopt door het hele boek als rode draad een gevoel van naderend noodlot.

Het beklimmen van bergen gaat niet zozeer om het halen van de top, lezen we in het boek, maar meer over de (lijdens)weg daar naar toe. Hoe hoger de berg, hoe minder mens je wordt, hoe meer alles om je heen teruggebracht wordt naar de eenvoud. Tot je in een soort niemandsland bent, waar niets leeft en niemand lang kan overleven. Waar je lichaam je langzaam in de steek laat en afsterft. En toch begrijp je hoe het bij bergbeklimmers na iedere afdaling weer begint te kriebelen om weer omhoog te gaan. Al is het een lijdensweg, het is verslavend.

Elk geluid komt van mijzelf en het is oorverdovend. Krakend duw ik de sneeuw samen tot een voetafdruk, en daarna de volgende – de inspanning maakt in mijn lichaam een gebulder los van bloed dat zich door dunne aders perst, van hartkloppingen, van hijgen; die hele machinerie van tweehonderd botten en vijf vitale organen klappert en huivert als een overtuigd schip.

Zuurstofschuld

De top is ‘het niets’

Door het verhaal van Walter en Lenny heen is subtiel de bergbeklimmersgeschiedenis geweven, met citaten van bekende alpinisten, uit de hoogtijdagen van het alpinisme, toen bergen nog voor de eerste keer konden worden beklommen. Van Toni Kurz die in 1936 stierf op de Eiger, tot Alison Hargreaves die stierf op de K2. En zo begrijp je dat iedereen die tegenwoordig de berg op gaat deze geschiedenis en deze klimmers, meeneemt in haar zijn rugzak. En begrijp je hoe anders die eerste beklimmingen waren, dan de grote commerciële expedities die tegenwoordig worden opgetuigd. Denk eens aan die foto, je kent hem waarschijnlijk wel, waarop honderden bergbeklimmers in de rij staan om de top van de Mount Everest te beklimmen.

En toch zoeken bergbeklimmers steeds weer de toppen op. Wat drijft hen, om steeds weer omhoog te gaan, naar de top, naar het niets?

Zuurstofschuld

Al hoef je geen bergbeklimmer te zijn om van dit boek te genieten, na het lezen van het boek roepen toch de bergen. Want al lees je over bevriezingsgevaar, onneembare rotswanden, vervaarlijke gletsjers, hoogteziekte en de doden die er vallen op de berg, het boek plant ook een zaadje van de magie van de bergen. Meesterlijk geschreven. Een ode aan de bergen

Toine Heijmans, Zuurstofschuld, Uitgeverij Pluim, ISBN 9789083108209.