Unesco erfgoed en Sovjet geschiedenis: een citytrip Tallinn, Estland

De gebouwen in het oude centrum van Tallinn vertellen hun eigen verhaal. De stad dateert uit de 13e eeuw en het prachtig bewaard gebleven oude stadscentrum doet je bijna geloven dat de stad in de middeleeuwen is blijven hangen. De geplaveide straten zijn bezaaid met middeleeuwse koopmanshuizen en weelderige oude kerken. Smalle steegjes in het centrum worden omringd door de originele stenen stadsmuur met zijn talloze wachttorens. Maar je ziet naast deze allure overal de meer recente Sovjet geschiedenis. De scheidingslijn tussen het oude en het nieuwe Tallinn is maar dun.

Het oude stadscentrum

In 2013 reisde ik naar Estland. Voorafgaand aan de, nogal impulsief geboekte, stedentrip naar Tallinn was ik al enthousiast. De Baltische staten zijn niet de meest voor de hand liggende keus voor een stedentrip. Een meer onontgonnen stad, vrij van groepen toeristen, dure restaurants en tourist traps. Mét geschiedenis op iedere straathoek, zo dacht ik Tallinn aan te treffen.

De geschiedenis, die vond ik inderdaad overal. In de 13e eeuw gesticht door ridders van de Duitse Orde die op kruistocht waren, ontwikkelde Tallinn zich tot een belangrijk centrum van de Hanze. Vanalinn, het historische centrum van deze Hanzestad, is uitzonderlijk compleet en goed bewaard gebleven.

Smalle straten met kleine kinderkopjes, pittoreske pleinen met kleurrijke huizen. Prachtig zijn het oude stadhuis op het Raadhuisplein, de architectuur van de koopmanshuizen en pakhuizen, of de Nicolaas Kerk (Niguliste kirik) die werd opgericht voor kooplieden en matrozen. De perfect bewaard gebleven oude stadsmuur wordt vergezeld door een groot aantal verdedigingstorens. De bekendste is Kiek in de Kök (‘Kijk in de Keuken’), waarbij je vanuit het raam in de keukens van omliggende huizen kon kijken. Maar ook de Lange Herman (Pikk Hermann) en de kanontoren Dikke Margareta (Paks Margareeta) kan je bezoeken.

De Katharina Passage is een prachtige stukje Tallinn, al hebben veel toeristen dit ook in de gaten. Geen wonder dat de prachtige historische binnenstad Vanalinn sinds 1997 op de UNESCO werelderfgoedlijst staat! Hetzelfde geldt voor het centrum van Riga, dat net zo mooi is. Een bezoek aan de Letse hoofdstad is leuk te combineren met een bezoek aan Tallinn, overigens.

Tallinn’s geheime geschiedenis van spionage

De magische schoonheid heeft een rauw randje. Buiten de stadsmuren van Tallinn zie je dat de stad haar belangrijkste groeiperiode gehad heeft ten tijde van de Sovjet Unie. Staand voor het Viru Hotel word je al snel herinnerd aan de tijd dat Estland nog bij de Sovjet Unie hoorde. Onder Sovjetbewind was dit hotel de enige plek om te verblijven voor de weinige toeristen die werden toegelaten in Tallinn. De buitenlandse toeristen werden hier onder één dak nauwlettend in de gaten gehouden, vanuit de officieel niet bestaande 23e verdieping.

Sinds een aantal jaren is deze verdieping opengesteld en is het KGB-museum er gevestigd. Al is het met de lift van het hotel nog steeds niet te bereiken. Je loopt een kantoor binnen, waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan, compleet met een oude telefoon en dossiermappen. Ernaast is de ruimte waar de KGB-officieren iedere dag zaten om radiogolven van Helsinki onderscheppen en informatie naar Moskou te verzenden. Je ziet de microfoons die verstopt waren in de hotelkamers, in broodmandjes of asbakken.

Heel Tallinn werd in de gaten gehouden vanuit deze niet bestaande, maar o zo duidelijk aanwezige verdieping van het Viru. Wil je de stad begrijpen dan is een bezoek aan het museum een must. Een tour boek je bij de receptie van het hotel.

De Sovjet Unie heeft nog veel meer sporen achter gelaten. In de buitenwijken van de stad bezoek je de Patarei gevangenis die door de Sovjets is gebruikt. Alles is nog vrijwel hetzelfde als hoe de Russen het hebben verlaten. Rijen met ijzeren stapelbedden, een medische vleugel met operatiekamers, oude wachttorens van waaruit de binnenplaatsen en de gevangenen nauwlettend in de gaten werden gehouden.

Kunst en geschiedenis

Een andere kant van de geschiedenis van Tallinn ontdek je in de musea. Midden in Kadriorg, het prachtige park dat werd aangelegd door de Russische tsaar Peter de Grote, ligt het Kadriorg Art Museum.

Ook vind je hier, gehuisvest in een opvallende hedendaagse architectuur, het KUMU Art Museum of Estonia. In het grootste museum van de Baltische staten vind je een enorme collectie Estse kunst uit verschillende periodes in de geschiedenis. Zo presenteert het museum binnenkort de permanente tentoonstelling Conflicts and Adaptations. Estonian Art of the Soviet Era (1940–1991), vanaf 16 februari.

Het Lennusadam Seaplane Harbour Museum is een aanrader voor kinderen. In de vliegtuighangars van het hypermoderne museum verken je vliegtuigen en oorlogsschepen, en kruip je door een onderzeeër uit 1936 die in de haven ligt aangemeerd.

Een korte busrit buiten Tallinn ligt het Pirita Klooster, tegenwoordig niet meer dan een ruïne. Het klooster werd gebouwd in 1417, maar anderhalve eeuw later bijna geheel verwoest. Het dak van het klooster is helemaal verdwenen, maar enkele van de muren staan nog overeind. Met een beetje fantasie kan je voorstellen hoe het klooster er in zijn glorietijd moet hebben uitgezien. Er worden zo nu en dan concerten gegeven, maar je kan er vooral heerlijk in alle stilte rondstruinen tussen de muren van het klooster.

Modern & Hip Tallinn

Hoe middeleeuws het oude stadscentrum dan ook mag zijn, zo modern – en misschien zelfs hipster- is het hedendaagse Tallinn. Het openbaar vervoer netwerk is eenvoudig en je maakt er goedkoop gebruik van, overal vind je WiFi-hotspots en vooral de bars en restaurantjes maken Tallinn een hippe en moderne stad.

Buiten het  middeleeuwse stadscentrum is er genoeg te beleven, zoals in de hippe wijk Kalamaja (het betekent zoiets als ‘vishuis’). Deze wijk ten noordwesten van de historische binnenstad is een verkenning waard. Naast straten vol oude en vervallen houten huizen, die met een zuchtje wind in elkaar lijken te storten, liggen hier cafeetjes en galeries. De voormalige industriële complexen van deze wijk zijn nu een hip, urban stadsdeel.

Moderne restaurants

De Esten weten wat goed eten is. In de middeleeuwse taverne Olde Hanse vind je flink wat toeristen, maar ook middeleeuwse Estse maaltijden. Met medewerkers gekleed in traditionele Estse kostuums, een kaart met klassieke gerechten en sterke drank, voert Olde Hanse je terug naar een andere tijd.

Ga je voor lokale ingrediënten met een moderne twist dan ga je naar Umami. Het restaurant in een Victoriaanse villa heeft een moderne vibe en een biologische, lokale kaart met hoogwaardige, verse en seizoensgebonden producten. Umami’s grote broertje Leib staat ook voor puur, gezond voedsel. Met behulp van eenvoudige Estlandse ingrediënten creëren ze een ​​creatief seizoensgebonden en biologisch menu dat de traditionele Estse gerechten naar ware pareltjes verheft.

Hotels

Buiten de stad vind je grote spa-hotels, zoals Tallink Conference & Spa Hotel. In de winter kan je hier heerlijk genieten in de zwembaden en sauna’s. Maar de meest charmante hotels liggen binnen de oude stadsmuren, van boutique hotels tot kleine appartementen.

Zo kan je kiezen voor het schilderachtig klassieke Merchant’s House Hotel of het luxe en stijlvolle The Three Sisters Boutique Hotel. Midden in de oude stad liggen drie koopmanshuizen, ieder met een eigen unieke stijl. Het hotel heeft een romantische lounge met open haard en een grote wijnkelder om even in rond te snuffelen.

Het chique Hotel Telegraaf, in een omgebouwde 19e-eeuwse telegraafstation, heeft een spa, een befaamd restaurant en vooral chique kamers in het oudere gedeelte van het gebouw, met veel historische details. Historie vind je ook in het eerder genoemde bijzondere hotel Viru. Naast het museum bezoeken kan je er ook een hotelkamer boeken!

Een stedentrip Tallinn

Estland was eerder nooit een land dat ik echt overwoog voor een stedentrip. Ik reisde naar Tallinn niet wetende wat te verwachten, en vertrok met een koffer vol herinneringen aan een prachtige stad. Bij het schrijven van deze blog droom ik alweer weg, bij de gedachte aan een reis door de Baltische staten Estland, Letland en Litouwen. Tallinn in Estland is een perfecte stad voor een korte stedentrip. De nog vrij onbekende bestemming biedt tal van bezienswaardigheden om een lang weekend door te brengen. Grote cruiseschepen verbinden Helsinki en Tallinn meerdere keren per dag, dus een combinatie van de twee steden is ook mogelijk.

Ik was meer dan benieuwd wat deze middeleeuwse stad allemaal te bieden heeft. Tallinn is een verrassende combinatie van middeleeuwse straatjes en glazen wolkenkrabbers, hippe restaurantjes, vervallen houten huizen en zo nu en dan Sovjet geschiedenis. Zeker een beetje buiten het toeristische seizoen, wanneer de cruiseschepen met het grote publiek de stad niet langer aandoen, kan je in alle rust de stad ontdekken. Wanneer je even de tijd neemt om te kijken naar de prachtige architectuur van de stad, kan je je het leven voorstellen zoals dat hier honderden jaren geleden moet zijn geweest. Soms moet je, als de gelegenheid zich voordoet, een nieuwe onbekende stad met open armen verwelkomen.