Onthaasten in Zuidoost Friesland: varen over de Turfroute, fietsen en suppen

Iedereen kent wel de Friese Meren, de Elfsteden, het Skûtsjesilen en de Friese Waddeneilanden. Maar Friesland is zoveel meer! Daarom besluit ik om 3 dagen lang een deel van de Turfroute in Zuidoost Friesland te varen, een vaarroute die een groot deel van Friesland doorkruist. Langzaam zie ik het landschap veranderen en zo nu en dan leg ik de boot aan om dit gebied nog beter te verkennen op de gravelfiets of een supboard.

Op pad met een elektrische boot

Eerst maar even een korte uitleg over de Turfroute. De Turfroute volgt de vaarwegen die ooit zijn aangelegd om de turf die in het omliggende veen werd gestoken af te voeren. Toen het ontginnen ophield raakten deze waterwegen in verval en veel turfkanalen werden gedempt. Gelukkig bleven een aantal vaarten open voor de pleziervaart. De Turfroute loopt in 190 kilometer door Friesland, Drenthe én Overijssel. Er is ook een kortere variant, die vooral Zuidoost Friesland aandoet. Vaar je de hele route, dan ontdek je dus een heel mooi stukje Nederland. Ik ga 3 dagen op pad met mijn vriend en wij kiezen het deel van de route uit dat ons van Gorredijk naar Appelscha brengt.

Varen vanaf Gorredijk

En daar is ‘ ie dan! De IJlst, de boot waar we de komende dagen mee op pad gaan ligt al voor ons klaar in de jachthaven van Gorredijk. Het is een elektrische boot van Yachtcenter Langweer. Zowel mijn vriend als ik hebben veel gezeild en gevaren, maar deze boot is wel wat anders. Gelukkig krijgen we alles uitgelegd wat we moeten weten over de boot. Hoe varen we op de zonnepanelen, hoe gaat de generator aan als de accu leeg is (dat gebeurt automatisch, makkelijker kan niet) en hoe kunnen we in de sluizen manoeuvreren?

De brugwachter van Gorredijk vaart ook nog een stukje met ons mee, om te kijken of we deze sluizen goed doorkomen. Het is natuurlijk een flinke boot om mee te varen. Al snel hebben we de smaak te pakken. Onze boot is fluisterstil en langzaam glijden we door het landschap. Het enige wat we horen is het klotsende water, fluitende vogels in het riet en in de bomen de roep van een koekoek. Zo hebben we alle aandacht voor de omgeving. Vandaag varen we vanuit Gorredijk naar Hemrik. En dat helemaal op zonne-energie!

Beetsterzwaag

Vanuit Hemrik verkennen we de omgeving per fiets, die we hebben meegenomen op de boot. Vanaf Hemrik is het een klein (maar ontzettend mooi) stukje fietsen naar Beetsterzwaag. Eerst halen we hier onze lunch op bij Savour. We hebben geluk, want de clafoutis met rode biet en courgette komt nét uit de oven en de meest lekkere hapjes staan voor ons klaar. Amber vertelt dat ze de winkel een paar maanden geleden opende. Het oude pand heeft ze met vrienden helemaal gestript en verbouwd en nu verkoopt ze allemaal verse streekproducten en mediterrane specialiteiten. Ze maakt ook mediterrane maaltijden met producten uit de streek, die je kan meenemen, bijvoorbeeld om in de buurt te gaan picknicken.

Ooievaars in Beetsterzwaag

Dat is precies wat wij ook doen. We nemen de clafoutis en een tas vol met lekkere hapjes mee om op een bankje tussen de bomen te picknicken. We genieten van de rust en fietsen hierna verder. Wist je trouwens dat het nu hoogseizoen is voor ooievaars? Wanneer we verder fietsen komen we ze volop tegen! Je ziet zelfs hoe de kuikens nieuwsgierig hun kop boven het nest uitsteken. Dus wil jij de nesten van deze mooie dieren ook een keer zien? In het gebied rondom Beetsterzwaag kom je ze ongetwijfeld tegen, het is dé Friese hotspot om ooievaars te spotten.

Fries met een Zwitsers tintje

De verrassing van de dag is Restaurant Het Spijshuys, een heel leuk restaurant met Zwitsers geïnspireerd eten, maar dan wel met producten uit de streek. Dat klinkt bijzonder, en dan is het ook. Isabelle en Simon zijn een enthousiast duo dat volop vertelt over hun restaurant. Isabelle is Zwisters en zorgt voor de Zwitserse flair, Simon komt uit het Friese Hurdegaryp en weet precies de goede producten te vinden. En zo krijg je een subtiele Zwitserse invloed. Een Zwitserse kaas bij het hoofdgerecht, Zwitserse bonbons bij de koffie, zelfgemaakte spätzle. Maar dan gecombineerd met producten uit de streek.

Met glinsterende ogen vertelt Isabelle hoe haar ouders vaak wijnen meenemen uit Zwitserland. En Simon hoe hij met de kinderen gaat wildplukken en de oogst vervolgens op het menu komt. Zo plukte Simon de kruiden uit ons gerecht die ochtend samen met zijn zoontjes. De rucola in de salade komt uit eigen tuin. En de asperges in de tarte tartin, die worden een paar kilometer verderop gestoken.

’s avonds slapen we op de boot. De boot is behoorlijk luxe met een keuken, een stapelbed en een eettafel waarvan je een tweepersoonsbed kunt maken. We horen het water tegen de boot aan slaan, we kijken uit over het wateroppervlak. En verder is het vooral heerlijk rustig.

Mtb-route Beetsterzwaag

De volgende ochtend stappen we op de fiets om de mtb-route Beetsterzwaag te verkennen. De mountainbikeroute is ruim 30 kilometer lang, is technisch uitdagend maar heeft geen echt moeilijke stukken. Het is vooral goed manoeuvreren over de singletracks en wat bredere gravelpaden, en opletten bij de vele boomwortels op de paden. Maar het is ook genieten van de open velden vol vingerhoedskruid, de groene bossen en alpaca’s in de wei.

De route is makkelijk te volgen, dankzij de houten palen met in het groen het MTB-teken (driehoek met daaronder 2 rondjes). Door de wortels en kuilen is het geen snel rondje, daarvoor zit er te weinig flow in de bochten, maar de route is wel behoorlijk afwisselend en heerlijk te fietsen met mijn gravelfiets. Ook al hobbel ik zo nu en dan over de boomwortels.

Al met al is het een pittige route, maar gelukkig staat de lunch (lekkere vega kroketten) ’s middags voor ons klaar bij Café De Brink Bakkeveen. Wat is het fijn om weer eens op een terras te zitten! Ik kom er achter dat ik dat wel heel erg gemist heb de afgelopen maanden. Wat minder mooi is dat de lucht inmiddels behoorlijk grijs wordt.

Geschiedenis van het veen

We waren van plan om ’s middags ook op de fiets te stappen, om bijvoorbeeld naar de uitkijktoren van Bakkeveen te fietsen. Maar één blik op de grijze luchten en op de code geel waar de weer-app ons voor waarschuwt is genoeg. We zoeken een overdekt uitje op. Het Nationaal Gevangenismuseum biedt mooi onderdak. Hier leren we meteen meer over het voormalig werkgesticht in Veenhuizen en de moderne gevangenissen. Maar we ontdekken ook meer over Veenhuizen als veenontginningsdorp, en de Koloniën van Weldadigheid waar arme gezinnen uit het hele land in de kolonies de grond moesten bewerken.

De dag sluiten we af met een vega burger en lekkere sweet potato fries bij Fletcher Hotel-Restaurant De Zon. We zitten bij het raam en kijken uit over de sluis van Oosterwolde waar we morgen ook doorheen zullen varen. Wat is het varen toch een fijne manier om de omgeving te verkennen.

Van Hemrik naar Oosterwolde

Dag 3 alweer! Vandaag varen we van Hemrik naar Appelscha. Tenminste, dat is de bedoeling. Bij het varen van de route moet je namelijk goed rekening houden met de tijden van de bruggen en sluizen die je onderweg tegenkomt. Deze zijn alleen op bepaalde tijden in werking. En met een maximumsnelheid van 5 kilometer per uur moet je ook goed nadenken over hoe lang je ongeveer over de geplande afstanden doet. Varen met een elektrische boot is wel echt slow travel, dus je moet je erbij neerleggen dat het varen niet erg snel gaat. En je wilt onderweg ook niet hoeven stressen over of je de laatste sluis wel doorkomt. Een snel rekensommetje leert ons dat we Appelscha vandaag niet gaan halen. Dus we doen rustig aan.

Bij iedere sluis die je doorgaat is het even wachten tot je de sluis door kan. Het bedienen van de sluis is nog handwerk en dat duurt even. De sluisdeuren moeten met een lange metalen stok worden opengeduwd en gesloten. De schuiven in de deur worden open gezet en het water loopt langzaam de sluis in terwijl de slagbomen op de brug naar beneden gelaten worden.

Als er een ding is wat de Turfroute vraagt, is dat geduld. We zitten inmiddels helemaal in ons slow travel ritme en wachten geduldig tot een sluiswachter onze kant op komt en zijn hand opsteekt bij wijze van groet. Dan varen we op ons gemak door naar Oosterwolde. We leggen de boot aan bij het Fletscher hotel waar we gisteren ook waren en stappen op de fiets.

Suppen in Ravenswoud

Er wacht namelijk nog één mooie activiteit op ons tot onze mini-vakantie ten einde is. We gaan suppen! We moeten wel even aan de slag voor we het water op mogen. Bij De Jongens van Outdoor krijgen we een step en met hulp van een gps gaan we zelf op zoek naar het startpunt van de suproute. De route brengt ons naar Ravenswoud, een voormalige veenkolonie vlakbij de Compagnonsbossen en het Fochteloërveen. Mooi hoe hier alles samenkomt. Het dorp ontstond na het graven van de Opsterlandse Compagnonsvaart en er werd volop veen gestoken. Een toepasselijke activiteit bij het varen van de Turfroute, dus! We peddelen hier namelijk op de vroegere kanalen en sloten waar het gestoken turf werd afgevoerd.

We laten de sups in het water zakken en gaan op pad. Tussen muren van riet suppen we door het bos. Aan het begin van de route zien we nog wat mensen aan de waterkant, maar al snel wordt het rustig. Hoewel… om  ons heel plonzen lawaaiige kikkers het water in, scheren felblauwe libelles over het water en fluiten vogels hoog in de bomen. Zo nu en dan duikt een vis weg in het water.

Tip: lees hier de hele blog over het suppen!

Turfroute varen

Met de elektrische boot kun je heerlijk relaxed door Friesland varen. De boot is namelijk ongelofelijk stil en hierdoor kun je echt genieten van de rust en de Friese natuur. De Turfroute is een heerlijke combinatie van ontspannen en actief bezig zijn. Met de boot vaar je op je gemak over de vaart, lekker stil en lekker rustig aan. Je geniet van het uitzicht en gaat vanaf het water veel meer in de omgeving op. Je groet de sluiswachters wanneer je door de sluis vaart. En zodra je ergens aanlegt, kan je volop fietsen, wandelen, suppen… om vervolgens heerlijk uit eten te gaan. Voor mij is het een gouden combinatie voor een mini-vakantie in eigen land.

Disclaimer

Ik bezocht de Turfroute op uitnodiging van Zuidoost Friesland. Wil jij zelf de turfroute varen? Kijk op www.zuidoostfriesland.nl voor meer informatie.