Druivenplukken bij Ilja Gort in Frankrijk

“Hottie!” schalt er door de wijngaard. Al snel komt één van de plukkers onze kant op. Op zijn rug draagt hij de ‘hotte’, een krat waarin we voorzichtig onze emmers vol druiven legen. Iedereen die deze taak op zich neemt, in de brandende Zuid-Franse zon, wordt liefkozend hottie genoemd. De rest knipt tros voor tros de druiven uit de wijnranken.

Allez, on y va!

Iedereen die op zijn tijd wel kan genieten van een glas wijn, zou dit een keer moeten doen. Afreizen naar een wijngaard om druiven te plukken, alle ins en outs te leren over het produceren van wijn en te ontdekken hoeveel bloed, zweet en liefde er in iedere fles wijn zit. Boven alles geniet je van prachtige Franse of Italiaanse landschappen, van de geuren en kleuren van een wijngaard, en ben je een ervaring rijker. Als je iets doet, doe het dan ook meteen goed, was mijn redenering een paar weken eerder. Dus stapte ik in de auto richting het chateau van Ilja Gort, die een aantal druivenplukkers cq grape angels zocht. “Allez, on y va!”

Grape angels gezocht: druivenplukken bij Ilja Gort

Het begint bij een bericht op Facebook, inmiddels een paar jaar geleden. Wijnboer en kasteelheer Ilja Gort – bekend om zijn karakteristieke verschijning met alpinopet, zijn boeken over wijn slurpen en het goede leven in Frankrijk en de tv-programma’s Wijn aan Gort en Gort à la Carte – is naarstig op zoek naar grape angels m/v. Druivenplukkers die de Nederlandse wijnboer helpen om de oogst veilig te stellen op zijn Château de la Garde. Een mailtje en een skype-gesprek later ben ik onderweg naar Frankrijk.

Het chateau is een soort hemel op aarde, zie ik wanneer ik de auto uitstap. Denk aan een charmant middeleeuws Frans kasteeltje, badend in de late namiddagzon, met op de achtergrond uitgestrekte wijnvelden. Voor het kasteel worden de lange tafels al gedekt voor een uitgebreid avondmaal en in de kasteeltuin kijkt, naast het zwembad,  een oude vleugel uit over de omgeving.

‘Bienvenue!’ hoor ik, wanneer de kasteelheer ons komt verwelkomen. “Zet snel jullie tenten op in de kasteeltuin. Een heerlijke Franse maaltijd wordt verzorgd door Bernard en natuurlijk gaan we proeven van de wijnen die jullie de komende week mogelijk gaan maken.” Dat laten we ons geen tweede keer zeggen, bedenken we wanneer we het eerste glas wijn in onze kelen gieten. “Proost, op een mooie week!”

Rijen druiven in de badende zon

We zijn hier natuurlijk niet alleen om wijn te proeven. Getooid in onze nieuwe grape angels-shirts mogen we de volgende ochtend op weg naar de wijngaarden meerijden achterin de laadbak van de Méhari. We worden gewezen op vallende vleugels, frisgroene wijngaarden waar de druivenranken hemelwaarts kronkelen, en op smeuïge kasteelgeheimen. De volle druiventrossen hangen aan hun wijnstokken in de warme najaarszon. Het resultaat van een oude jongensdroom.

Begin jaren negentig besluit Ilja Gort zijn oude droom waar te maken en wijnboer te worden. In de buurt van Saint-Emilion koopt hij het vervallen 13e eeuws Château de la Garde, samen met bijna 20 hectare wijngaarden van de beste grondsoort. In 10 jaar tijd weet hij het vervallen bouwwerk om te bouwen tot een charmant wijnkasteel, dat tegenwoordig ook de naam Château la Tulipe draagt. Een knipoog naar het land van herkomst van de kasteelheer.

De meeste wijngaarden worden tegenwoordig geoogst met grote oogstmachine’s. Op sommige wijngaarden wordt op een aantal percelen de oogst nog handmatig verricht. In dit geval met een groep Nederlandse plukkers. Ilja wijst ons op de gevaren van een knipschaar, op de druiventrossen die we moeten afknippen en de verschillende druivensoorten op de hellingen van de gaarden. We nemen een emmer mee en na een korte uitleg knippen we tros na tros de druiven uit de ranken. De trossen worden voorzichtig in kratjes gevlijd. Voorzichtig, zodat de druiven intact blijven en er geen voortijdige gisting ontstaat.

Ilja legt ons ondertussen uit dat er niet één keer een druivenoogst is, maar twee keer. “We plukken als de druiven rijp zijn in oktober, maar ook in de zomer. Om te vermijden dat de wijnstokken teveel vruchten ontwikkelen, waardoor de kwaliteit van de wijn vermindert, knippen we in juli een deel van de druiven af. Deze ‘Vendanges vertes’, de groene oogst, zorgt voor een kleinere opbrengst en dus minder wijn. Maar deze is wel veel beter.”

Vertoeven in de Salles de Vendangeurs

‘s Middags kuieren we terug naar het kasteel en gebruiken we de wijnboerenlunch in de Salles de Vendangeurs, of aan de lange tafel in een schaduwrijk hoekje voor het chateau. Dat is een van de vele voordelen van het druivenplukkerleven volgens Ilja: “De betaling bestaat uit een verblijf in eigen tent of sleurhut in het kasteelpark, uit behoorlijk wat ‘las-van-je-rug’ en uit de eeuwigdurende dank van de wijnboer zelve. Je wordt gevoed door driesterren-kasteelkok Bernard en gelaafd met de fijnste wijnen uit de privékelder van de wijnboer.”

Veel te snel klinkt de druivenbel weer en trekken we naar een andere helling van de wijngaard om nog een paar uur druiven te oogsten. Terwijl we van wijnstok naar wijnstok trekken vertelt kasteelvrouwe Caroline over de wijngaarden op het chateau. “De wijngaarden zijn onderverdeeld in 30 percelen. Voor het grootste deel bestaan deze uit Merlot, zo’n tachtig procent. Vijftien procent is Cabernet Sauvignon en de rest Cabernet Franc. De wereldberoemde oenoloog en wijnmaker Michel Rolland combineert deze straks tot de beste wijnen.”

Torretjes, eikenhout en jonge wijn

Hoe lang duurt het voor druiven wijn zijn geworden? Hoe krijg je nu de beste rosé? Is het echt noodzakelijk de wijn te laten rijpen in eikenhouten barriques? Aan het einde van onze plukweek worden de fijne kneepjes van het wijnmakersvak met ons gedeeld. Met de trossen die wij zorgvuldig van de ranken knippen moet nog een hoop gebeuren voor ze het vat in mogen.

Druiventakken bevatten tannines en die geven een wrange smaak aan de wijn. Hierom gaan de trossen eerst in de ‘Egrappoir’, de ontsteelmachine, waar de trossen worden ontdaan van hun steeltjes. Vervolgens rollen de losse druiven over de ‘Table de Tri’, de sorteertafel met lopende band, waar we de laatste takjes, blaadjes en steentjes verwijderen. Zo nu en dan wordt een lieveheersbeestje gered uit een stortvloed van druiven. De druiven gaan vervolgens de ‘Cuves’ in, tanks van roestvrij staal.

C’est un bon année

De laatste avond is het feest. De druivenpluk is achter de rug, de wijn zit veilig in de vaten. Over een aantal maanden is het druivensap veranderd in wijn die voorzichtig wordt overgeheveld naar eikenhouten ‘barriques’. ‘C’est un bon année’, het wordt een goed wijnjaar. De wijnboeren in de Bordeaux zeggen dit over elk wijnjaar, maar ik weet zeker dat onze oogst van 2011 nét een beetje beter is. En het leven van een druivenplukker, dat is snoeihard.

Allez, Hartelijk Santé! zou Ilja Gort vanaf Chateau La Tulipe de la Garde zeggen.

Misschien vind je dit ook leuk om te lezen:

• De mooiste plaatsen in de Tarn: charmante stadjes in Occitanië
• 7x bijzonder overnachten in de Tarn

Foto’s door Aniek Rooderkerken, Nico Garstman