Fietsen door de Vallei van de Paleizen en Tuinen in Polen

In deze Poolse regio heeft bijna ieder dorp minstens één eigen kasteel of buitenplaats. Sterker nog, hier vind je een van de grootste concentraties van aristocratische residenties in Europa, op een relatief klein oppervlak. De Vallei van de Paleizen en Tuinen. Ik maak een fietstocht vanuit Łomnica, verwonder me over deze regio niet ver van Wrocław, en ontdek waarom de vergelijking met de Loirevallei zo vaak wordt gemaakt.

Je moet je aandacht er goed bij houden als je door de Poolse woiwodschap (regio) Neder-Silezië fietst. Knipper twee keer met je ogen en je mist weer een nieuw kasteel. “Ieder dorp heeft wel een kasteel of buitenplaats. Minstens één, maar soms ook meer.” krijg ik te horen, en daar is niets van gelogen. Na een nacht in een tiny house op Camp 66, een aanrader als je in deze omgeving wilt overnachten en van de rust en natuur wil genieten, reis ik naar het Paleis van Łomnica. Vanaf hier wil ik namelijk deze regio op de fiets gaan verkennen, en in een van de bijgebouwen van het 17e eeuwse paleis is een fietsverhuur gevestigd, IBAJK. De naam verraadt al dat je hier een e-mountainbike mee krijgt, dus het wordt een heerlijk ontspannen dag.

Ieder dorp zijn eigen kasteel

Na een dag mountainbiken in het IJzergebergte ben ik inmiddels iets meer het binnenland in getrokken, nog voorbij de stad Jelenia Góra. Ik ben in de Vallei van de Paleizen en Tuinen, om precies te zijn. Het is al snel duidelijk waar deze vallei haar bijnaam aan te danken heeft. Het heeft een van de grootste concentraties van aristocratische residenties in Europa, en dat ook nog eens op een relatief klein oppervlak. Bijna ieder dorp heeft een eigen kasteel of buitenhuis. Minstens één, soms zelf meerdere. Sommige van deze kastelen zijn prachtig gerestaureerd en in oude glorie hersteld, met zorgvuldig aangelegde tuinen, andere zijn vervallen maar desondanks net zo intrigerend om te zien.

Want – zo ontdek ik al snel tijdens het fietsen – de natuur van gisteren was prachtig, maar de architectuurroute van vandaag is minstens zo interessant. Paleizen, herenhuizen, oude bakstenen huizen en vakwerkschuren wisselen elkaar af. Ik kijk mijn ogen uit terwijl we van het ene dorp naar het andere fietsen.

Mijn gids wil wat meer vertellen over de geschiedenis van deze regio. Neder-Silezië heeft in de loop der eeuwen veel verschillende heersers gekend, van de Tsjechen, Habsburgers, Pruisen en – na de Duitse eenwording van 1871 – Duitsers. Vooral in de Duitse tijd zijn veel kastelen gebouwd, en het Zamek Karpnik ofwel Schloss Fischbach waar ik mijn fiets even parkeer, was een van de drie zomerresidenties van het koningshuis Hohenzollern. Helaas is het kasteel alleen van buitenaf te bezichtigen omdat er tegenwoordig een hotel is gevestigd. Maar ik begrijp inmiddels goed, waarom iedereen op deze plek zo graag een paleis midden in de natuur wilde bezitten.

Aangelegde parken

Na een paar uur fietsen stop ik in Bukowiec voor een kleine lunch. Het dorp heeft één belangrijke bezienswaardigheid. Het paleis van Bukowiec ligt midden in een indrukwekkend parkcomplex. Wandel- en fietspaden slingeren over het landgoed, waar Frederick Wilhelm von Reden vanaf 1785 verschillende bouwwerken liet plaatsen. Van de Tempel van Athene tot een uitzichttoren vanwaar je uitkijkt over het het uitgestrekte landschap van Karkonosze. Pakweg twee eeuwen geleden groeide Bukowiec in deze regio uit tot het centrum van het culturele en sociale leven, en trok onder andere de dichter Johann Wolfgang Goethe en de Duitse schilder Caspar David Friedrich aan. Die laatste zag wat ik vandaag ook ontdek: het is vooral de relatie van de kastelen en bijgebouwen met de natuur er omheen die deze plek zo bijzonder maakt.

Ronde van Polen

De route slingert door het landschap en het gravel maakt langzaam ruimte voor uitgestorven asfaltwegen. “Dit zouden mooie routes op mijn racefiets zijn”, verzucht ik. “Klopt”, vertelt de gids meteen. “Deze weg heeft zelfs in het parcours gezeten van de Ronde van Polen, de Tour de Pologne.” Dus ook op de racefiets kun je in deze regio goed uit de voeten.

Maar vandaag fiets ik op mijn mountainbike dus al snel buig ik weer van het asfalt af om nog wat onverharde kilometers mee te pakken. Langzaam fiets ik terug in de richting van Rzasznik om nog een kleine lus te maken langs de oevers van de rivier de Bóbr. Het is heel gemoedelijk fietsen. Een smal asfaltweggetje tussen grasland en akkers volgt de loop van de rivier. Die volgt op zijn beurt de randen van het gebergte dat in de ijstijd is ontstaan, en dat je in de verte ziet liggen.

Spookdorp met brouwerij

Het gemoedelijke gevoel verdwijnt snel en maakt plaats voor beklemming. Ik fiets door de hoofdstraat van Miedzianka. Om me heen zie ik alleen maar vervallen gebouwen. Toen in 1972 werd gestopt met de exploitatie van uraniumerts uit de nabijgelegen mijnen liep dit dorp langzaam leeg. “Ook omdat het dorp langzaam instort omdat er te veel weggegraven is onder het dorp”, weet de gids te vertellen. Inmiddels kun je het met recht een spookdorp noemen.

In zijn hoogtijdagen was het dorp beroemd om zijn mini-brouwerij. Ook die bestaat niet meer, maar recent werd een nieuwe brouwerij geopend. Je begrijpt dat ik daar wel een kijkje wil nemen. Op en rondom het terras staan verschillende race- en gravelfietsen. Zo te zien is dit plekje hier in de regio een hotspot voor fietsers. Ik begrijp wel waarom. Je kunt verschillende bieren bestellen, van de tap of op fles, om op het terras te drinken of mee naar huis te nemen. Wanneer ik mijn biertje ophaal zie ik de ketels achterin de brouwerij staan. Het is een microbrouwerij, maar wel een met een flink divers aanbod. Dus voor iedereen is er wel een passend (al dan niet alcoholvrij) biertje te vinden.

Een oranje tintje

Nu bewijst de e-bike zich, want na het biertje heb ik weinig puf meer om terug te fietsen. Dan helpt een beetje ondersteuning enorm. De laatste kilometers langs de Bóbr rivier brengen me terug naar Pałac Łomnica. Niet zonder reden, want het is de kasteelvrouwe Elisabeth von Küster zelf die me een korte rondleiding wil geven om me van alles te vertellen. Het barokke paleiscomplex heeft een oranje tintje, zo gaat het verhaal tenminste. Het kleinste van de drie voormalige koninklijke paleizen op het terrein van Pałac Łomnica is aan de dochter van de kasteelheer geschonken, toen zij trouwde met een Prins van Oranje. Of het klopt of niet, weet ik niet, ik heb het niet terug kunnen vinden. Maar een mooi verhaal is het zeker.

Wat ik wel weet is dat tijdens het communistische tijdperk op het terrein een staatsboerderij werd opgericht. Gedurende deze jaren begon het hele complex aanzienlijk in verval te raken. Nu is het prachtig herbouwd, met een hotel, restaurants en dus zelfs ook een fietsverhuur. Kasteelvrouwe Elisabeth vertelt dat dit een hels karwei was. Tijdens de jarenlange renovatie woonde zij in een appartement vlak onder het dak. ‘Tot 3 jaar geleden zelfs nog zonder centrale verwarming en tussen de vleermuizen. Mijn 5 kinderen sliepen ’s winters in skipakken.” Het romantische idee van het wonen in een buitenhuis of kasteel in Neder-Silezië voelt inmiddels een stuk minder aantrekkelijk. Maar een fietstocht langs alle kastelen, dat is een sprookjesachtige tocht die je een geweldige kant van Polen laat zien.

Fietsen in Neder-Silezië: ruige bergen, statige kastelen en groene landschappen

Van magnifieke berggezichten tot prachtig gerestaureerd cultureel erfgoed en weelderige groene natuur. Het duizelt me bijna, hoe veel je in een korte trip – waar je maar 3 dagen op de fiets stapt – kunt ontdekken. Ik ben een lang weekend in de Poolse regio Neder-Silezië, en deze is uiteraard het beste per fiets te verkennen. De eerste dag cross ik op mijn mountainbike over de uitlopers van de Karkonosze, het Reuzengebergte. Rauwe, pure natuur en mooie trails wachten op me. Hierna verruil ik de mountainbike voor de elektrische variant en ontdek ik het cultuurhistorische belang van de regio, en waarom zij met haar kastelen en buitenplaatsen een vergelijking met de Loirevallei kan doorstaan. De derde fietsdag stap ik op een toerfiets en fiets rondom de karpervijvers die in eerdere eeuwen zijn uitgegraven. Drie totaal diverse landschappen, drie verschillende fietsen. Hoe gevarieerd wil je het hebben?

Reizen naar Neder-Silezië

De regio Neder-Silezië ligt in het zuidwesten van Polen, tegen de Tsjechische grens aan. Deze regio is de thuisbasis van een betoverend gebergte, Karkonosze ofwel het Reuzengebergte, maar ook op cultureel gebied is er genoeg te verkennen. Zeker als je jouw fietstocht combineert met een stedentrip Wroclaw. Met KLM vlieg je het best op Wroclaw. Overigens kun je ook perfect met de trein reizen, dat is misschien nog wel een veel groter avontuur. Met een overstap in Berlijn en Poznan ben je in een kleine 11 uur in Wroclaw. Vanuit hier kun je met de regionale treinen verder reizen. Je fiets mag meestal mee in de trein.

Met dank aan de Poolse Organisatie voor Toerisme en de regio Neder-Silezië voor de uitnodiging. Dit artikel bevat affiliate links. Wanneer je een product koopt of boeking maakt via een van deze links, ontvangt Avontuur op Reis een kleine commissie zónder extra kosten voor jou.