Bosnië en Herzegovina is een prachtig en nog onontdekt land. Vol ruige bergketens met diepe dalen, fijne steden en wijngaarden. Maar ook een land waar de littekens van de oorlog nog vers zijn. Hoewel de oorlog al meer dan twintig jaar voorbij is heeft het land op toeristisch gebied nog heel wat te winnen. Zonde eigenlijk, want het is een prachtig land om te ontdekken. Aan de andere kant heb je de mooiste plekken in Bosnië en Herzegovina hierdoor bijna voor jezelf.
Bosnië en Herzegovina
Bosnië en Herzegovina ligt in het westen van de Balkan en was voorheen onderdeel van Joegoslavië. In 1992 brak na het uitroepen van de onafhankelijkheid de Bosnische oorlog uit. Een inktzwarte passage uit de geschiedenis van het land, waarvan de sporen nog duidelijk zichtbaar zijn. In de heuvels zie je ruïnes van huizen, in steden als Sarajevo en Mostar zie je de kogelgaten nog in veel gebouwen zitten en nog altijd liggen mijnenvelden verspreid over het land.
Is Bosnië en Herzegovina een toeristische bestemming? Nog niet echt, nee. De infrastructuur is niet goed ontwikkeld en rechtstreekse vluchten naar Sarajevo zijn er niet. Aan de andere kant zijn er steeds meer initiatieven die op duurzaam toerisme gericht zijn, zoals de Via Dinarica en Green Visions, de organisatie waarmee ik op reis ben. Want er zijn tal van goede redenen om Bosnië en Herzegovina te bezoeken.
Tip: Bosnië en Herzegovina is een mooie bestemming voor op je outdoor wishlist, zoals ook Marcella die maakte.
Blejasnica
Mijn reis begint met een nacht in een hotel in Sarajevo. De ochtend erna gaan we meteen de bergen in. Tien minuten buiten Sarajevo zijn de bergen bedekt onder een metersdik pak sneeuw. Doodstil is het. De wegen die door de oerbossen voeren zijn bijna leeg, de bossen zijn ongerept en de dorpjes lijken uitgestorven. In Umoljani maken we onder begeleiding van een gids met speciale sneeuwschoenen een wandeling over de berg Bjelašnica, langs verlaten hutten en mooie vergezichten. Bizar mooi is het hier.
Aan het einde van de tocht komen we voorbij de moskee van Umoljani, gebouwd op de overblijfselen van een oude kerk. Vanaf hier slingert de weg met een aantal haarspeldbochten de flanken van Bjelašnica omlaag. Naast de weg liggen een groep middeleeuwse stećci, Bosnische grafstenen. Ze lijken nonchalant uitgestrooid over de sneeuw, ware het niet dat ze hier al eeuwen liggen. Stećci kom je overal in Bosnië en Herzegovina tegen, in het westen van Servië en Montenegro en sommige delen van Kroatië. Met de stećci op de voorgrond heb je een bizar mooi uitzicht over het glooiende landschap met in de verte steile rotswanden.
Overmachten: Hotel Hecco in Sarajevo en Pansion Umoljani , Bjelasnica
Blidinje Natuurpark
In de richting van Mostar rijden we op de tweede dag door Blidinje Nature Park. Een immense vallei die wordt omgeven door bergruggen, met in het midden het hoogtepunt: het Blidinje Meer, of Blidinjsko jezero. Het is het grootste bergmeer van Bosnië en Herzegovina en wanneer wij er komen helemaal bevroren. Voorzichtig lopen we over het ijs. Hoewel het meer niet diep is, op de meeste plekken nog geen halve meter, wil je in de snijdende kou echt niet door het ijs zakken.
Aan het meer ligt de Mountain Lodge Blidinje, een simpele houten berghut die wordt gerund door vrijwilligers van de Mountaineering Association Orlova Stina. Zij openen de hut voor mensen willen overnachten – bijvoorbeeld tijdens het hiken van de Via Dinarica, de langeafstandsroute die door het oerbos bij het meer loopt – en kunnen gidsen door de omgeving. En – wat zou je anders in Bosnië en Herzegovina verwachten – drinken graag een glas van het zelfgestookte sterkedrank rakija met je.
Mostar
Bosnië en Herzegovina is veelzijdig. Je kan boven op een bergkam in een dicht bos staan, en een half uur later midden in de stad zijn. In Sarajevo loop je door de sneeuw om vervolgens het mediterrane Mostar te bezoeken.
Mostar is beroemd vanwege haar brug over de rivier Neretva, de Stari Most. Zoals ik al eerder schreef heeft Mostar een klein maar bijzonder historisch centrum. We bezoeken – naast de Stari Most, uiteraard- een Turks woonhuis en de prachtige Koski Mehmed Pasha Moskee, lopen door het oude centrum met zijn souvenirwinkeltjes. De stad heeft een roerige geschiedenis en de wonden van de oorlog zijn nog overal zichtbaar, maar de historische stad en vooral de Stari Most zorgen ervoor dat steeds meer mensen Mostar ontdekken.
Overnachten: Hotel Almira.
Vjetrenica Grot
In Popovo Polje dalen we af in de Vjetrenica grot. Letterlijk vertaald betekent dit ‘de windgrot’, vernoemd naar de wind die bij de ingang door de grot kan razen. Al snel wordt ons verteld dat we niet in zomaar een grot zijn, maar in de meest spectaculaire grot van Bosnië-Herzegovina.
De totale lengte van de gangen is maar liefst 6300 meter. Tijdens een rondleiding kan je maar een paar honderd meter verkennen, maar hier kijk je al je ogen uit. Er zijn druipsteenformaties bewonderen met stalagmieten en stalactieten. Het bijzondere aan de grot is dat er ook waterpoelen zijn waar allerlei bijzondere diersoorten leven. Sommige komen nergens anders ter wereld voor. De Olm bijvoorbeeld, een soort salamander die zijn hele leven in grotten doorbrengt en alleen in de kalksteengrotten aan de kustlijn van de Balkan leeft. Wij hebben alleen geen geluk en komen dit bijzondere wezentje niet tegen.
Trebinje
Weet je nog dat ik vertelde dat Bosnië en Herzegovina ontzettend veelzijdig is? Ik bevind me nu midden in het wijngebied van Bosnië en Herzegovina. Trebinje is de meest zuidelijke stad van Herzegovina en heeft echt een mediterraan karakter. Het best bewaarde geheim van Bosnië en Herzegovina, zeggen sommigen zelfs. Ook al ligt het op steenworp afstand van Dubrovnik, dat wordt overspoeld door toeristen.
De oude stad is rustig. Schilderachtig, met zijn stenen huizen en cafés aan groene pleinen en in kleine steegjes. Het gebied staat bekend om zijn wijn en wij bezoeken de wijnbar annex restaurant Vinski Podrum Vukoje. Het uitzicht over Trebinje en de wijngaarden die in de bergen genesteld zijn, is prachtig. Het voelt hier ineens bijzonder, na de berghutten en familierestaurants waar we eerder waren. Het voelt alsof ik Trebinje geen recht heb gedaan door het maar zo kort te bezoeken, dus zeker een stad waar ik nog eens terug kom.
Overnachten: Hotel Platani, Trebinje
Sutjeska Nationaal Park
Op weg naar Sarajevo rijden we door Nationaal Park Sutjeska. Dit is het oudste en grootste nationale park in Bosnië en Herzegovina, en ook nog eens van de laatste oerbossen in Europa. Je kan hier hiken om de prachtige natuur te bewonderen, klimmen, of raften op de Tara rivier in de Sutjeska kloof.
Sutjeska National Park staat bekend om zijn wildlife. Die nu goed verstopt, gezien de sneeuw. Kraakhelder wit is alles en de temperatuur is vaak ver, heel ver onder nul. De takken van de bomen zijn totaal bevroren, magisch bijna. Het voelt verlaten, ver van de bewoonde wereld.
Sutjeska staat bekend om de ‘Slag om Sutjeska’ die plaatsvond in de 2e wereldoorlog. We maken we de korte wandeling naar het monument dat in nagedachtenis hiervan is opgericht. Kijk eens naar de mensen op de foto om in te schatten hoe immens het monument is!
Vukov Konak
Bijna aan het einde van de reis zoeken we de stilte op. Een bijna eeuwigdurende – zo lijkt het- slingerende bosweg leidt ons in het pikdonker naar Vukov Konak. Een Bosnisch-Finse familie nam de kleine boshut boven in de bergen boven Sarajevo over. In deze traditionele houten boshut kan je in een van de simpele kamers overnachten. Je leest hier een boek, maakt een wandeling en luistert dus naar de stilte. Vragen naar wifi is hier als vloeken in de kerk en telefoonbereik kennen ze niet. Heerlijk rustig dus, met goed eten en met wat Rakija en lokaal gebrouwen schnapps.
Overnachten: Vukov Konak
Sarajevo
Mijn reis eindigt waar hij begon: in de Bosnische hoofdstad Sarajevo. Een stad waarvan vaak wordt gezegd dat oost en west elkaar hier ontmoeten en die vol is van geschiedenis en recent geweld. We lopen langs de Miljacka rivier waar aartshertog Franz Ferdinand en zijn zwangere vrouw vermoord werden. Hier begon de Eerste Wereldoorlog.
Vooral de sporen van de burgeroorlog zie je nog overal. De meeste gebouwen die waren verwoest zijn herbouwd, maar de monumenten en de vele kogelgaten aan de muren herinneren nog aan de oorlog. De inslagen van mortierexplosies in het wegdek zijn rood geschilderd om de doden die er vielen te herdenken.
Aan de andere kant is Sarajevo ook een gemoedelijke stad, met een prachtig Ottomaans gedeelte (Baščaršija ) met kleine oosterse koffiehuisjes, werkplaatsen, moskeeën, bazaars en binnenplaatsjes. De stad wordt omgeven door een dramatisch landschap en bestaat uit statige herenhuizen en geplaveide straten waar je de oproep tot het gebed van Ottomaanse minaretten hoort galmen.
Nog even heb ik de tijd om door de geplaveide steegjes te dwalen en dan zit mijn reis er weer op.
Reizen naar Bosnië en Herzegovina
Reizen naar Bosnië en Herzegovina. Het land in het hart van de Balkan is een smeltkroes van culturen. Bosnië en Herzegovina is gebouwd op tegenstrijdigheden, zo lijkt het wel. Hoe kan het anders dat je het ene moment in een druk stadscentrum staat, en een moment later op een uitgestorven berghelling midden in een uitgestrekte sneeuwvlakte. Van metersdikke sneeuw ga je in no time naar een mediterraan landschap. Geen dag in Bosnië en Herzegovina is hetzelfde.
Het conflict in Bosnië is gecompliceerd. Ik zou iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis aanraden om je voor je op reis gaat in te lezen in de grimmige geschiedenis. In Sarajevo kan je de Srebrenica Gallery bezoeken of het Sarajevo Siege tunnelmuseum.
Ik bezocht Bosnië en Herzegovina op uitnodiging van UNDP Regional Office Herzegovina ter promotie van de Via Dinarica. Ik maakte deze trip met Green Visions.
Wat een gave reis zeg! Heel bijzonder en uniek lijkt mij. Lijkt mij super eens na te doen
Wat ontzettend mooi om te lezen. Kan niet anders dan dat jij hier enorm van genoten hebt.
Het ziet er prachtig uit! Wij maakten vorig jaar een rondreis door Kroatië in de zomer. Hoewel dit vermoed ik al veel toeristischer is, zie je daar ook veel terug van wat jij noemt. Indrukwekkend!
Ik wist niet goed wat ik moest verwachten van Bosnië… maar ben aangenaam verast! Waarvoor dank! Leuke post!
Wat een bijzondere reis heb je achter de rug.
Ik heb al vaker gehoord dat het zeker de moeite is om Bosnië te gaan bezoeken. Vooral de veelzijdigheid binnen een land trekt mij aan. De winterse plaatjes zijn heel sprekend. Mooi blog!!
Dat er geen toerisme is, vind ik net een pluspunt. De natuur ziet er zo puur uit.
Ook petje af voor je mooie foto’s!
Wauw, wat een bijzondere reis. Prachtige foto’s.
Het is niet meteen een bestemming waaraan ik zou gedacht hebben maar wat ziet het er daar mooi uit.
Ik schreef het volgens mij al bij de comments van de sneeuwschoenen tocht, maar ik wil ook zo’n hond! Wat een leukerd. Je hebt me echt positief verrast met je verhalen over Bosnië in de winter. Het lijkt me een hele leuke en avontuurlijke bestemming. En nog beter, het is nog niet zo toeristisch en dat heeft zeker zijn charmes!
Het klinkt als een mooie reis! Het lijkt mij een gek gevoel dat je overal de burgeroorlog nog ziet, het geeft een beladen sfeer aan zo’n plek.
Wat een bijzondere trip. In alle opzichten. De afwisseling, de geschiedenis en de weersomstandigheden. Mooi.
Dat ziet er heel goed uit allemaal. Ik begin steeds nieuwsgieriger te worden naar alle mooie landen in het oosten van Europa. Wat mij betreft dan wel in de zomer, lente of herfst want die winterse koude spreekt mij niet aan .
Wat een bijzondere reis zeg! Ik zou echt nooit aan Bosnië hebben gedacht aan de winter, maar het ziet er geweldig uit. Die hond…echt zo leuk!
Bosnië ken ik van verhalen van een collega van mij, en van jouw vorige blog. In Oost-Europa heb ik nog niet heel veel landen bezocht maar dit deel van Europa heeft intussen wel mijn interesse gewekt. Als ik die kant op zou gaan, dan wel in de zomer want de (koude) winter is niet mijn favoriete jaargetijde.
Ik heb regelmatig foto’s van Mostar gezien en erover gelezen, maar de natuur is nieuw voor mij. Ziet er geweldig uit! Bosnië en Herzegovina staat zeker op mijn wishlist, al is het niet bovenaan.
Wat een indrukwekkende reis is dit geweest. Het lijkt me een bijzonder land om eens te verkennen. Toevallig willen wij deze zomer naar Mostar toe voor een middagje vanuit Montenegro op doorreis naar Kroatië. Ik ga me vantevoren zeker verdiepen in de cultuur en historie van het land.
Zelf wil ik nog graag terug naar dit land. Op de vlakdag van de vakantiebeurs nog met iemand uit Bosnië gekletst. Nu nog meer zin om terug te gaan. Tijdens mijn eerste bezoek aan Bosnië bezocht ik ook Sarajevo Siege tunnelmuseum, wat indrukwekkend wat. Bijzonder om te zien wat ik allemaal in het land is gebeurd.
Wat een bijzondere reis! Daar in de bergen onder die laag sneeuw heeft het zo iets rustgevends en moois, wat een heel schril contrast lijkt te zijn met bijvoorbeeld de hoofdstad… Het klinkt als een heel interessante trip die je hebt mogen maken!
Gaaf om te lezen. Is nog een redelijk onbekend gebied. Vooral de natuur lijkt me er prachtig. Maar als ik daar heen zou gaan dan wil ik ook meer weten over de geschiedenis. Zoiets vormt een land en de mensen en het is goed om daar van op de hoogte te zijn
Was een indrukwekkende reis inderdaad. En ja, ik wil ook weer terug in de zomer. De sneeuw was mooi, maar als het lekker warm is en je kan fietsen, raften in de rivieren en lekker op terrasjes kan zitten, lijkt het me net zo mooi.
Wat een sprookjesachtige omgeving…