De ultieme roadtrip door Zweeds Lapland in de zomer: rendieren, Sami en fika

Een roadtrip door uitgestrekte bossen. Rendieren die midden over de weg lopen en er niet over peinzen om aan de kant te gaan. Hiken over de Kungsleden en kennismaken met de Sami-cultuur. Al maanden kijk ik uit naar deze reis: een roadtrip door Zweeds Lapland in de zomer. 

In het uiterste noorden van Europa

Lapland of Sápmi, het land van de Sami, is het meest noordelijke stukje van Europa. Het strekt zich uit over Noorwegen, Zweden en Finland tot zelfs een stukje van Rusland. Hoewel Lapland voor een groot deel boven de poolcirkel ligt, vind je er niet het hele jaar door sneeuw en is het er al helemaal geen donkere en koude bedoening. Sterker nog, in de zomer kan het in Lapland ruim 25 graden worden. En boven de noordpoolcirkel gaat de zon in de zomer niet of nauwelijks onder, de bekende middernachtzon! Samen met mijn vriend ontdek ik het tijdens een ontzettend gave road trip van Voigt Travel!

We ontdekken meteen hoe goed het weer hier kan zijn. Wanneer we landen in Skellefteå is het bijna 30 graden. Skellefteå heeft maar een klein vliegveld en het duurt niet lang voor we onze bagage hebben verzameld en we onze huurauto kunnen ophalen. “Jullie krijgen een upgrade”, wordt ons verteld, “een Mazda 6 met navigatie en vierwielaandrijving.” We gaan de komende dagen merken dat we deze nog flink nodig gaan hebben op de vele onverharde wegen.

Dag 1: Skellefteå en Bjüroklubb

Fietsen door Skellefteå

Eerst rijden we naar Skellefteå waar we onze bagage droppen in hotel Stiftgarden. “Willen jullie door de stad fietsen?” De kamers zijn nog niet klaar, dus we krijgen de sleutels van twee fietsen in onze handen gedrukt zodat we eerst de stad kunnen gaan verkennen. We maken een fietstocht langs de river Skellefte älv en komen al snel uit bij Bonnstan, het oude kerkdorpje van Skellefteå dat dateert uit de 17e eeuw.

400 jaar geleden was het kerkdorp het centrum van Skellefteå. De kleine houten huizen werden gebouwd voor de kerkgangers die ver buiten de stad woonden. Zo konden ze de kerk bezoeken en een paar dagen in de stad blijven. Deze kerkdorpjes zullen we nog vaker tegenkomen in Zweeds Lapland. De mooiste was misschien wel Gammelstad, maar het bijzondere aan dit kerkdorp is dat er nog steeds veel mensen wonen en het geen openluchtmuseum is geworden.

Naturpark Bjüroklubb

’s Middags besluiten we de omgeving van de stad te verkennen. Een weg die oneindig lijkt te duren brengt ons naar Naturpark Bjüroklubb. Op de ruige, rotsachtige kust van dit schiereiland is een opvallend gele vuurtoren gebouwd aan de rand van een klif. De vuurtoren is een achthoekig gebouw en wordt ‘de oude dame’ genoemd, al weet niemand eigenlijk waarom.

Je kan hier genieten van eindeloze uitzichten over de baai, een lange wandeling maken tussen verweerde dennen of een duik nemen in het water – als je durft. Ik was binnen 10 seconden het water weer uit. Want hoe warm de zon ook was, het water was ijskoud.

Overnachting: Stiftsgården Konferens & Hotell, Brännavägen 25, 931 44 Skellefteå

Dag 2: Vitberget en zwemmen bij Byske havsbad

Wandelen in Vitberget

De komende week zullen we overal de Västerbotten Kase proeven; bij het ontbijt, over de pasta en bij vleesgerechten. Hierom nemen we vandaag eerst een kijkje bij Västerbottensost Visitor Center in Burträsk. Het is wel een wat meer toeristische plek. Een van de weinige tourbussen die we in Zweeds Lapland zullen zien, spuugt hier net een reeks toeristen uit. Maar de kaas die je hier kan proeven, maakt alles goed.

Met de auto op cruise control rijden we vervolgens naar Vitberget, een natuurgebied net boven Skellefteå. Eindelijk kunnen we onze wandelschoenen aantrekken! Hoewel je in het uiterste puntje van Noord-Europa zit, lopen de temperaturen deze zomer op tot ruim boven de 25 graden. Mediterraan kan je het niet noemen, maar behoorlijk warm is het zeker. Het is heerlijk om even af te koelen in het bos. Wij volgen het Vitberget Nature Path door het bos, over zompige grond en langs kleine meertjes.

Zwemmen bij Byske havsbad en een trip naar Piteå

Het wandelen maakt moe en we vervolgen onze weg naar Byske havsbad. Een lang zandstrand met ondiep water, dat daardoor behoorlijk warm is.  We zwemmen langs de kustlijn en lezen in de zon een boek. Zwemmen en zonnebaden in Zweeds Lapland, wie had dit gedacht? Vanaf hier is het nog maar een klein stukje rijden naar Piteå, waar we in het Stadshotell verblijven. Het is een klein, niet heel bijzonder stadje. Wel kan je fijn naar de oude haven lopen. Hier vind je een aantal restaurantjes en kan je een boottocht maken die je langs de kust van Zweeds Lapland voert.

Overnachting: Piteå Stadshotell, Olof Palmes gata 1, Piteå

Dag 3: Zigge, Zebbe, Zweedse Fika en op bezoek bij Gammelstad

Tamme elanden ontmoeten

’s Ochtends zijn we al vroeg op pad. Vandaag ontmoeten we namelijk Zigge en Zebbe, de twee tamme elanden over wie ik al eerder schreef en die in het wildernis centrum Cape Wild leven. We mogen de elanden berkentwijgen voeren, waar ze heerlijk van smullen. Ondertussen wordt ons alles verteld over de elanden, hun leefgebied en de andere dieren die hier in het wild leven. Elanden, rendieren (die zullen we nog flink wat tegenkomen!), wildzwijnen, beren en wolven, om er eens een paar te noemen.

Fika en treinen in Karlsvik

We kunnen nog wel uren blijven kijken naar deze bijzondere beesten, maar Zigge en Zebbe hebben er genoeg van. Ze lopen weg en verdwijnen in het bos. Voor ons is het tijd om verder te gaan. We stoppen bij Kolarens café. Een klein zomers café in Karlsvik met uitzicht over het water en het strand van Niporna. Hier genieten we van een echte Zweedse traditie: fika. Dit kan je het best omschrijven als genieten van een goede koffiepauze. De koffie wordt altijd vergezeld door huisgemaakte baksels. Het belangrijkste is dat je de tijd neemt, geniet van het moment en de goede dingen in het leven waardeert. Moeilijk is dat niet, wanneer je met een koffie in de hand uitkijkt over het water. Dit is genieten!

We stappen weer in de auto en al snel trapt vriendlief op de rem. Langs de weg staan een aantal locomotieven. Ze blijken bij het Norrbotten Railway Museum te horen, een van de grootste spoorwegmusea in Zweden. In de loodsen van het museum worden enorme locomotieven gerestaureerd, sneeuwschuivers en luxe rijtuigen waarmee ik gerust een mooie reis zou willen maken.

Het kerkdorp Gammelstad

Ook een mooi stukje historie vind je iets verderop bij het kerkdorp Gammelstad. Een fotogeniek dorp vol typisch Zweedse rode huisjes. Net als het kerkdorp bij Skellefteå is Gammelstad gebouwd zodat mensen die ver weg woonden, vlakbij de kerk konden overnachten. Dit maakte Gammelstad een cultureel centrum, waar je handel kon drijven, vrienden kon ontmoeten en huwelijkspartners kon vinden. Het dorp is prachtig gerestaureerd en is uitgeroepen tot UNESCO Werelderfgoed. Hierom kan het er flink druk zijn, maar een bezoek mag je zeker niet overslaan.

Wij laten Gammelstad weer achter ons en rijden door naar Brändön Lodge. Hier zullen we vandaag overnachten in een fijne houten lodge met uitzicht over het water. We maken flink gebruik van de middernachtzon en nemen ’s avonds nog een duik in het water. Je zit hier midden in de natuur, kan een kano-tocht over het water maken of een stuk gaan mountainbiken. Met een biertje in de hand kijken we later uit over het water. Er zijn maar een paar lodges en het is hier heerlijk rustig.

Overnachting: Brändön Lodge, Brändö kvarnväg 133, 975 97 Luleå

Dag 4: Sami en het mooiste meer van Zweden

Het mooiste meer van Zweden

De eerste dagen van onze road trip volgden we de kustlijn van Zweeds Lapland, maar nu gaan we het binnenland in. Er staat ons een flinke rit naar Arvidsjaur te wachten. Via onverharde wegen, waar we steeds op de rem moeten trappen voor overstekende rendieren, rijden we naar Grodkällan. Misschien wel het mooiste stukje Zweeds Lapland dat we tijdens onze reis zijn tegengekomen.

Een korte maar prachtige wandeling door het moerasachtige gebied van Slengmyran brengt ons naar Grodkällan. Dit is misschien wel het meest heldere meertje van Zweden. Het water borrelt vanaf de bodem van de bron omhoog en het water in dit meer is bijna onnatuurlijk blauw en kristalhelder.

Arvidsjaur

Een klein uur later komen we aan in Arvidsjaur, een klein stadje midden in Zweeds Lapland. We nemen meteen een kijkje bij Lappstaden, het Sami dorp. In 1607 werd hier een kerk gebouwd, bedoeld om het christendom over te brengen op de Sami, de inwoners van Lapland. Het was verplicht om de kerk te bezoeken, maar de nomadische Sami leefden vaak ver van Arvidsjaur. Hierom bouwden de nomadische Sami gahties, houten piramidevormig woningen. Bijzonder is dat het dorp nog steeds in gebruik is. De Sami komen nog ieder jaar bijeen voor de rendiermarkt.

Vanaf Lappstaden lopen we verder naar een uitzichtpunt buiten de stad. We kijken hier prachtig uit over de ongerepte omgeving. Eenmaal terug mogen we meteen aanschuiven bij het buffet. Het Clarion Collection Hotel, waar wij een kamer hebben, ligt vlak aan een helderblauw meer. Het hotel heeft een hoofdgebouw en een aantal Zweedse landhuisjes. Hier hadden we nog wel een week willen blijven. Al was het maar vanwege alle tips die we hier hebben gekregen, van alle dingen die we écht moeten zijn, maar waar we helaas niet genoeg tijd voor hebben.

Overnachting: Clarion Collection Hotel, Domänvägen 9, Arvidsjaur

Dag 5: De ongerepte natuur van de Silvervägen en de Sami

Rijden over de Silvervägen

We staan vroeg op omdat we een flinke reis voor de boeg hebben. Sinds we de kustlijn achter ons hebben gelaten, volgen we rijdend naar het Arjeplog-gebergte grofweg de Silvervägen of Silver Road. De naam van deze weg verwijst naar het zilver erts dat vanaf Nasafjäll via de Laisälven en de Skellefteälven naar de havens werd gebracht. We rijden door uitgestrekte bossen. Zo nu en dan stoppen we om rendieren te fotograferen want ze blijven bijzonder, hoe vaak je ze ook tegenkomt.

Op zoek naar de de Sami

We laten de huurauto achter op een uitgestorven parkeerplaats en stappen aan boord van een houten handgemaakte Sami-boot. We maken een boottocht over de delta en na een klein half uur varen komen we aan bij de Sami Ecolodge, waar Mikael en Ann-Christin Vinka wonen. Zij bewaren de cultuur en het erfgoed van de Sami. Sommige van de gebouwen die hier staan zijn ruim een eeuw oud. We worden gevraagd om plaats te nemen in de goathi, de tipi. Het vuur is al aangestoken en een ketel water staat op het vuur om koffie en verse thee te maken. Ann-Christin bereidt een typische Sami-lunch voor ons, met brood en op het vuur gebakken en flinterdun gesneden rendiervlees. We gaan niet met de boot terug, maar besluiten door het bos te lopen.

Kungsleden

Vanuit Arvidsjaur kan je een deel van de Kungsleden lopen. Deze hiking trail in Noord-Zweden is ongeveer 440 kilometer lang. Het pad loopt tussen Abisko in het noorden en Hemavan in het zuiden. Het kronkelt door een van Europa’s grootste overgebleven wildernisgebieden, door berkenbossen en rivierdalen. ’s Nachts verblijven we bij Ammarnäs Wärdshus. Vanuit de kamer en het restaurant kijk je uit over een klein meertje. ’s Ochtends zien we hoe een paar mensen hun tent hebben opgezet aan de rand van het water. Lang leve het Zweedse Allemansrecht.

Overnachting:  Ammarnäs Wärdshus, Nilsivägen 6, Ammarnäs

Dag 6: Over de noordpoolcirkel

Potato Hill

’s Ochtends verkennen we het bergdorp Ammarnäs. Het ligt midden in een natuurreservaat. Je vindt er belangrijke historische sites zoals het oude kerkstadje en Potato Hill. Deze Potato Hill is een heuvel die je kan beklimmen voor een prachtig uitzicht over de Ammarnäs Delta. De heuvel is grotendeels bedekt met aardappelplanten, die zelfs in de strenge winters hier niet bevriezen. We rijden verder naar Vindelfjällen Naturum Visitors’ Centre, waar je een kleine tentoonstelling kan bezoeken over het Vindelfjällen natuurreservaat. Vindelfjällen is een van de grootste beschermde gebieden in Europa, twee keer zo groot als Luxemburg. Het landschap heeft alpiene toppen en groene valleien. Hier leven wilde dieren zoals wolverines, bruine beren, de poolvos, lynxen en vooral heel veel rendieren.

De poolcirkel passeren

We rijden vandaag richting Arjeplog. Als je dan toch in Zweeds Lapland bent, wil je ook wel even op de noordpoolcirkel staan. De navigatie is duidelijk. Neem de E45 en rijd 95 kilometer door. Cruise control aan en rijden maar, met alleen zo nu en dan een stop voor rendieren die maar de weg over blijven steken. Dan komen we aan bij Camp Polcirkeln. Verbaasd kijken we om ons heen. “Is dit het nu?” Een verlaten parkeerplek met een paar trailers en campers. Een vrachtwagen met oplegger staat op de lijn die de poolcirkel aangeeft en blokkeert het bord waarmee je op de foto kan gaan. In het winkeltje kan je bij de kassa tegen betaling een certificaat krijgen dat je op de poolcirkel bent geweest, of een stempel in je paspoort laten zetten. Ik houd het bij een ansichtkaart.

In de sauna en ene buitenjacuzzi bij het meer

We besluiten iets verder te rijden naar Vuoggatjålme restaurant. Hier kan je boven op de poolcirkel dineren. Helaas, het restaurant is vandaag gesloten. Wel kunnen we er een kopje koffie krijgen, terwijl we tips krijgen over de mooiste wandelroutes in het arctische deel van Europa. Vanaf de parkeerplaats start een mooie route. Snel trekken we de wandelschoenen aan en gaan op pad, om na nog geen anderhalve kilometer weer om te draaien. Voor de muggen in Zweden waren we gewaarschuwd, en die vielen nog best mee, maar de steekvliegen blijken duizend keer erger. Zodra ik ook maar een seconde stilsta zitten ze op kijn benen en ze steken door de dunne wandelbroek heen.

Ik ren terug naar de auto en rijd snel naar het hotel. Bij het inchecken blijkt dat we een kamer hebben vlak bij de sauna. Zo kan ik heerlijk van de middernachtzon genieten. In de buitenjacuzzi kijk ik uit over het meer, waar gekanood wordt en de zon over het water schittert. Dit is genieten.

Overnachting: Kraja Hotel and Stugby, Silvervägen 1, Arjeplog

Dag 7: op een quad en een fatbike de natuur in

Svansele Wilderness Center

Het gebied rond Ammanäs heeft de grootste rendier-dichtheid van Zweden, dus de kans is groot dat we er vandaag weer een paar tegenkomt. Het lijkt alsof ze graag midden van de weg te staan. Hierdoor heb je geen andere keus dan te wachten tot ze zin hebben om aan de kant te gaan.

Onze laatste stop van deze roadtrip in Zweeds Lapland is het Svansele Wilderness Center. Je kan hier in de wilderness cabins overnachten, midden in het bos. In de winter is het hier compleet donker en heb je alleen de fakkels die bij de cabins staan, en het noorderlicht. In de zomer is het ook mooi, misschien alleen wat minder spectaculair. Toch willen we de lodges wel graag zien. “Hebben jullie al eens op een quad gereden? Nee? Zet dan maar een helm op.”

De lodges zijn alleen per quad, fiets of ski te bereiken. Met een 4 wheel drive gaan we even later op pad over ruwe bospaden. Dan komen we aan bij de houten lodges. Geen stroom, geen luxe. Maar wel een vuur in de hut, om koffie op te warmen. Bedden met rendiervellen erop. Een houten glijbaan die je -midden in het donker door de sneeuw- van de sauna zo bij een klein bad aan de rivier brengt. En de garantie dat je de eerste dag al oog in oog staat met een eland. Wij gaan nog even fatbiken en bezoeken het Wilderness Centre is een enorme wilderness exhibition met meer dan 600 opgezette dieren. Je kan hier ontdekken welke dieren er leven. Vogels, een veelvraat, elanden en lynxen.

’s Avonds stappen wij weer in een kano en gaan het meer op. Wat een prachtplek!

Overnachting: Knutes hotel, Svansele 11, Norsjö

Dag 8: weer naar huis

En dan zit de road trip door Zweeds Lapland er voor ons al op. Het is moeilijk voor te stellen dat Zweeds Lapland eigenlijk maar een paar uur reizen is. Toch ben je binnen een paar uur vliegen van Nederland in een totaal andere wereld waar je je onder kan dompelen in de natuur. Wil je zelf naar Zweeds Lapland gaan? Of ben je geweest en denk je dat ik iets gemist heb? Deel je verhalen en tips in de comments!

Meer lezen?

Meer over Lapland lees je in Reishandboek Noord-Scandinavië. Praktische en culturele reisgids met alle bezienswaardigheden door Henk Filippo (2016)  en Lapland door James Proctor (2015).

Ook zo’n mooie reis maken? Ik maakte deze trip met Voigt Travel (op uitnodiging).